Kto powinien przyjmować statyny i kiedy

Statyny należą do najczęściej przepisywanych leków w Stanach Zjednoczonych, a ich roczna sprzedaż przekracza 18 miliardów dolarów - wynika z badań przeprowadzonych przez Northwestern University Feinberg School of Medicine w Chicago.

Wiadomo, że statyny znacznie zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia zawału serca lub udaru mózgu poprzez obniżenie poziomu „złego” cholesterolu we krwi. Ale nie są już przepisywane wyłącznie na podstawie wyników badań krwi danej osoby. Obecnie statyny są stosowane, gdy dana osoba ma 7,5% lub więcej ryzyka wystąpienia zawału serca lub udaru w ciągu następnych 10 lat lub u pacjentów, u których stwierdzono chorobę układu krążenia.

Lista zatwierdzonych leków statynowych

Jedenaście statyn jest obecnie zatwierdzonych przez Amerykańską Agencję ds.Żywności i Leków, w tym cztery złożone leki o ustalonej dawce. Siedem głównych leków to:

• Lipitor (atorwastatyna)
• Lescol (Fluwastatyna)
• Mevacor (lowastatyna)
• Livalo (Pitawastatyna)
• Prawachol (prawastatyna)
• Zocor (Simvastatin)
• Crestor (Rosuwastatyna)

Dostępne są również niedrogie wersje generyczne.

Korzyści ze statyn

Leki statynowe obniżają poziom cholesterolu poprzez hamowanie enzymu wątrobowego, znanego jako reduktaza HMG Co-A, który jest kluczowy dla syntezy cholesterolu. Konsekwentne stosowanie tych leków wiąże się ze znacznym obniżeniem „złego” cholesterolu LDL, umiarkowanym obniżeniem poziomu trójglicerydów i niewielkim wzrostem „dobrego” cholesterolu HDL.

Efekty te przekładają się na dodatkowe korzyści sercowo-naczyniowe, w tym:

• Zmniejszenie odkładania się płytki nazębnej na ścianach tętnic
• Stabilizacja blaszek, aby nie odrywały się i nie powodowały niedrożności tętnic w sercu lub mózgu
• Zmniejszone zapalenie tętnic mierzone testem białka C-reaktywnego (CRP)
• Zmniejszone tworzenie się skrzepów krwi w miejscu niedrożności

Efekty te mogą również pomóc obniżyć ciśnienie krwi, szczególnie u osób ze stanem przed nadciśnieniem, które nie przyjmują jeszcze leków na nadciśnienie.

Częste skutki uboczne statyn

Chociaż statyny oferują znaczne korzyści osobom zagrożonym chorobami układu krążenia, mogą wystąpić skutki uboczne związane z ich stosowaniem. Większość z nich ma nasilenie łagodne do umiarkowanego i zwykle ustępuje, gdy organizm dostosuje się do leczenia. Do najczęstszych należą:

• Nudności
• Gaz
• Rozstrój żołądka
• Bół głowy
• Zawroty głowy
• Zmęczenie
• Wysypka
• Zaburzenia snu
• Zmniejszona koncentracja
• Bóle mięśni

Statyny mogą również powodować podwyższenie enzymów wątrobowych u jednego na 100 użytkowników. W większości przypadków wzrost ten nie jest związany z poważnym lub trwałym uszkodzeniem wątroby, ale należy zachować ostrożność, jeśli statyny są przepisywane osobom z podstawowymi zaburzeniami czynności wątroby.

Wydaje się również, że statyny zwiększają ryzyko rozwoju cukrzycy typu II u niektórych kobiet, zwłaszcza kobiet po menopauzie.

Kto powinien i nie powinien przyjmować statyn

Przez lata pojawiały się spory co do tego, czy statyny są konieczne lub równie korzystne we wszystkich grupach. Niektórzy błędnie zinterpretowali to jako oznaczające, że statyny nie przynoszą żadnych korzyści, a co gorsza, mogą być szkodliwe. To nieprawda.

W 2016 r. Rządowa Grupa Zadaniowa ds. Usług Prewencyjnych (USPSTF) wydała zaktualizowane wytyczne, po prostu stwierdzając, że dowody są „niewystarczające”, aby zalecić rozpoczęcie statyn u osób w wieku 76 lat i starszych, które nie miały historii zawału serca ani udaru mózgu. American Heart Association i American College of Cardiology również odzwierciedlają tę aktualizację w swoich wytycznych z 2018 roku.

Oświadczenie USPSTF nie było ani naganą dla statyn w tej grupie, ani sugestią, że ludzie powinni przestać przyjmować statyny po ukończeniu 76 lat. Sugeruje raczej, że korzyści mogą być mniejsze i że należy dokonać oceny klinicznej danego przypadku. indywidualnie dla każdego przypadku.

USPSTF wydał ponadto zalecenia dotyczące stosowania statyn w następujących grupach ryzyka:

• Leczenie statynami w małych lub średnich dawkach jest zalecane dla osób dorosłych w wieku od 40 do 75 lat, które nie miały zawału serca ani udaru mózgu, ale są na nie narażone. Ustalenia dokonuje się na podstawie tego, czy dana osoba ma jeden lub więcej czynników ryzyka chorób układu krążenia i ponad 7,5% wyliczonego ryzyka zawału serca lub udaru mózgu w ciągu następnych 10 lat.
• Leczenie można również rozpocząć, na podstawie oceny klinicznej, u dorosłych w tej samej grupie wiekowej, u których występuje jeden lub więcej czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, a obliczone ryzyko wynosi od 7,5 do 10%.