Doksorubicyna (nazwa handlowa Adriamycyna) jest powszechnie stosowanym środkiem chemioterapeutycznym, który jest bardzo skuteczny zarówno w chłoniakach Hodgkina, jak i nieziarniczych i jest stosowany praktycznie we wszystkich schematach chemioterapii pierwszego rzutu w przypadku chłoniaków. Należy do klasy leków stosowanych w chemioterapii zwanych antracyklinami.
Hero Images / Getty ImagesDoksorubicyna może powodować uszkodzenie serca
Powszechnie wiadomo, że doksorubicyna może powodować uszkodzenie serca u niektórych osób. Podczas gdy inne antracykliny (takie jak epirubicyna i mitoksantron) również mogą powodować uszkodzenie serca, prawdopodobieństwo jest większe w przypadku doksorubicyny. Doksorubicyna powoduje zarówno wczesne, jak i późne uszkodzenie serca (zwane także kardiotoksycznością). Wczesne uszkodzenie pojawia się natychmiast po podaniu leku lub w ciągu 1 do 2 dni. Istnieją niewielkie efekty, które są wychwytywane na elektrokardiogramie (EKG) i w większości przypadków ustępują bez powodowania większych problemów. To uszkodzenie późno rozpoczynające się jest ważne i poważniejsze.
Późne uszkodzenie serca
Późne uszkodzenie serca zaczyna się około roku lub później po chemioterapii. Doksorubicyna wpływa głównie na mięśnie serca. Osłabia mięśnie serca i utrudnia sercu pompowanie krwi. Ciężka prowadzi do stanu zwanego zastoinową niewydolnością serca (CHF). Osoby z CHF skarżą się na szereg objawów
- Stopniowo pogarszająca się trudność w ciężkiej pracy prowadząca do zmęczenia lub problemów z oddychaniem podczas wchodzenia po schodach lub chodzenia
- Kaszel, który nasila się w nocy
- Obrzęk stóp
- Trudności w oddychaniu w spoczynku
Jeśli ciężka, CHF może spowodować poważne kalectwo, a nawet śmierć.
W jaki sposób doksorubicyna uszkadza serce?
Doksorubicyna reaguje z niektórymi substancjami chemicznymi w organizmie (zwanymi enzymami), wytwarzając szkodliwe substancje zwane wolnymi rodnikami. Produkcja tych szkodliwych wolnych rodników jest zwiększona w narządach takich jak serce, w których jest więcej tlenu i żelaza. Podczas gdy niektóre narządy mają specjalne enzymy niszczące te wolne rodniki, serce ma stosunkowo słabą podaż tych enzymów. To sprawia, że mięśnie serca są podatne na uszkodzenia przez wolne rodniki.
Czynniki wpływające na uszkodzenie serca
Liczne czynniki zwiększają ryzyko uszkodzenia serca podczas stosowania doksorubicyny.
- Wysokie dawki doksorubicyny mogą spowodować uszkodzenie serca. Przy wyższych dawkach zwiększają się szanse na uszkodzenie serca. Idealnie, całkowita dawka doksorubicyny otrzymana w życiu człowieka powinna być mniejsza niż 450 mg na metr kwadratowy (powierzchni ciała). Ryzyko CHF zależy od dawki i waha się od około 4 do 36% Na szczęście większość schematów chemioterapii wymaga mniejszych dawek.
- Jednoczesne stosowanie innych leków chemioterapeutycznych oddziałujących na serce np. duże dawki cyklofosfamidu
- Leczenie promieniowaniem klatki piersiowej
- Już istniejąca choroba serca
- Młodszy wiek
Badanie na uszkodzenie serca
Uszkodzenie serca jest zwykle badane za pomocą echokardiogramu (powszechnie nazywanego „echem”) lub skanu MUGA w celu sprawdzenia ilości krwi, jaką serce może wypompować. W terminologii medycznej nazywa się to „frakcją wyrzutową lewej komory” lub LVEF. U większości osób LVEF mierzy się przed rozpoczęciem leczenia, aby wykluczyć jakiekolwiek wcześniej istniejące problemy z sercem. Następnie można go ponownie zmierzyć podczas leczenia i późniejszych okresach, aby sprawdzić, czy nastąpił spadek LVEF. Czasami w EKG mogą również pojawić się problemy kardiologiczne.
Sposoby zmniejszenia obrażeń
Istnieje kilka sposobów zapobiegania lub zmniejszania uszkodzeń serca
- Utrzymywanie całkowitej dawki doksorubicyny w bezpiecznych granicach
- Podawanie leku w postaci wlewu w soli fizjologicznej, a nie we wstrzyknięciu
- Używając nowego preparatu doksorubicyny zwanego „doksorubicyną liposomalną” - lek jest zamknięty w tłuszczowej otoczce zwanej liposomem. Ta powłoka pęka tylko w obrębie raka, aby uwolnić lek. Normalne narządy, takie jak serce, są mniej dotknięte.
- Stosowanie substancji zwanej deksrazoksanem w postaci wlewu wkrótce po doksorubicynie. Może zmniejszyć ryzyko uszkodzenia serca i jest zatwierdzony przez FDA w przypadku raka piersi z przerzutami.
Leczenie CCF
Niewydolność serca wywołaną przez doksorubicynę leczy się na takich samych zasadach, jak inne rodzaje niewydolności serca. Nie ma specjalnych leków na uszkodzenie serca związane z doksorubicyną. Odpoczynek, tlen i pigułki zmniejszają objawy CCF i stabilizują niewydolność serca. Ciężkie objawy mogą wymagać przyjęcia do szpitala.
Czy powinniśmy przestać stosować doksorubicynę?
Doksorubicyna to niezwykle skuteczny lek do chemioterapii. Odgrywa rolę w leczeniu wielu nowotworów. Chociaż istnieje wyraźny związek doksorubicyny z uszkodzeniem serca, korzyści wynikające ze stosowania doksorubicyny przewyższają ryzyko. Uszkodzenie serca tym lekiem jest dość dobrze znane, a jeśli doksorubicyna jest stosowana w bezpiecznych granicach dawki, nie ma powodu, aby zaprzestać stosowania tak użytecznego leku.
.jpg)