Układ odpornościowy jest odpowiedzialny za ochronę organizmu przed wirusami, bakteriami i innymi obcymi komórkami, które zagrażają organizmowi. Kiedy układ odpornościowy nie działa tak, jak powinien, nazywa się to zaburzeniem układu odpornościowego. Może się to zdarzyć na różne sposoby: niektórzy ludzie rodzą się ze słabym układem odpornościowym, podczas gdy inni mają naturalnie nadaktywny układ odpornościowy, w którym reaguje on na substancje normalnie nieszkodliwe, jak w przypadku astmy i egzemy.
Choroby mogą również wpływać na układ odpornościowy, osłabiając go lub powodując, że omyłkowo atakuje zdrowe komórki organizmu, jak w chorobach autoimmunologicznych. Istnieje ponad 100 rodzajów chorób autoimmunologicznych. Dotykają głównie kobiet: około 80% wszystkich osób, u których zdiagnozowano te schorzenia, to kobiety.
Układ limfatyczny lub limfatyczny jest główną częścią układu odpornościowego. Jest to sieć węzłów chłonnych, które są skupiskami komórek układu odpornościowego, oraz naczynia limfatyczne, które przenoszą klarowny płyn zawierający płyn tkankowy, produkty przemiany materii i komórki układu odpornościowego zwane limfą. Te komórki to białe krwinki, które zatrzymują wirusy, bakterie i innych najeźdźców.
Dowiedz się, jak działa układ odpornościowy twojego ciała
ADAM GAULT / SPL / Getty ImagesZaburzenia układu odpornościowego: pierwotny i nabyty niedobór odporności
Pierwotne zaburzenia niedoboru odporności są obecne od urodzenia, powodują osłabienie układu odpornościowego i często są dziedziczone. Te zaburzenia są rzadkie i mogą być wywołane przez pojedynczy defekt genu. Diagnozę można postawić kilka miesięcy po urodzeniu lub wiele lat później. Istnieje ponad 200 różnych form pierwotnego niedoboru odporności, które dotykają około 500 000 osób w Stanach Zjednoczonych.
Osoby z pierwotnymi zaburzeniami odporności mają słabą odpowiedź na szczepionki i zwiększone ryzyko rozwoju chorób autoimmunologicznych i nowotworów złośliwych. Innym przykładem jest ciężki złożony niedobór odporności (SCID), zwany także chorobą bubble boy . Dzieciom z tym schorzeniem brakuje ważnych białych krwinek.
Nabyty niedobór odporności odnosi się do chorób, które ludzie mogą zachorować w późniejszym życiu i osłabiają ich układ odpornościowy. Jednym z przykładów jest AIDS (zespół nabytego niedoboru odporności) spowodowany zakażeniem wirusem HIV. Powoduje poważne uszkodzenie układu odpornościowego, pozostawiając organizm podatny na infekcje.
Przykłady nadaktywnego układu odpornościowego
Nadaktywny układ odpornościowy zareaguje nawet na nieszkodliwe elementy (alergeny), takie jak kurz, pleśń, pyłki i żywność. Twoje ciało nie jest w stanie odróżnić zdrowych, normalnych komórek od najeźdźców.
Jednym z najczęstszych warunków powodujących nadaktywność układu odpornościowego jest astma. Reakcja w płucach może prowadzić do świszczącego oddechu, kaszlu i duszności. Wyprysk (alergen powoduje swędzenie skóry) i katar sienny (alergie sezonowe znane również jako alergiczny nieżyt nosa) to inne przykłady.
Typowe choroby i objawy autoimmunologiczne
Choroby autoimmunologiczne powodują, że układ odpornościowy atakuje zdrowe komórki organizmu. Są to schorzenia przewlekłe i nie można ich wyleczyć. Przyczyna jest nieznana. Postawiono hipotezę, że są one spowodowane kombinacją genów danej osoby i czymś w środowisku, które wyzwala te geny. Różne choroby autoimmunologiczne wpływają na organizm na różne sposoby i powodują różne objawy.
Cukrzyca typu 1
Cukrzyca typu 1 jest spowodowana procesem autoimmunologicznym w organizmie, który omyłkowo niszczy komórki produkujące insulinę lub komórki beta i występuje u osób z predyspozycjami genetycznymi. Występuje u 5–10% ludzi. Może pojawić się na każdym etapie życia, ale jest to najczęstszy typ cukrzycy u dzieci, nastolatków i młodych dorosłych.
Objawy obejmują:
- Nadmierne pragnienie
- Nadmierne oddawanie moczu
- Nagła utrata wagi
- Zmęczenie i słabość
- Rozmazany obraz
- Wolniejsze gojenie się ran
- Wahania nastroju
Dzieci i młodzież z cukrzycą typu 1 są bardziej narażeni na rozwój innych chorób autoimmunologicznych, takich jak choroby tarczycy lub celiakia.
Reumatyzm
Układ odpornościowy osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów zaatakuje zdrowe komórki, powodując stan zapalny w różnych częściach ciała. Często atakuje stawy dłoni, nadgarstków i kolan. Może się zdarzyć w każdym wieku, ale częściej występuje między 45 a 60 rokiem życia. Kobiety mają większe szanse na rozwój choroby i odczuwają gorszy ból z powodu tej choroby.
Objawy obejmują:
- Ból lub ból więcej niż jednego stawu
- Sztywność w więcej niż jednym połączeniu
- Tkliwość i obrzęk więcej niż jednego stawu
- Te same objawy po obu stronach ciała (np. W obu dłoniach lub obu kolanach)
- Utrata masy ciała
- Gorączka
- Zmęczenie lub znużenie
- Słabość
Łuszczycowe zapalenie stawów
Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) jest postacią przewlekłego zapalenia stawów, które występuje u prawie 30% osób z łuszczycą. Może również dotyczyć osób bez łuszczycy. Choroba atakuje stawy i skórę, głównie duże stawy, takie jak kończyny dolne, dystalne stawy palców rąk i nóg, plecy oraz stawy krzyżowo-biodrowe miednicy. Ludzie często rozwijają ten stan w wieku od 30 do 50 lat. U wielu osób z łuszczycą ŁZS zaczyna się około 10 lat po rozwinięciu się łuszczycy.
U niektórych osób jest łagodny, ze sporadycznymi nawrotami. W innych PsA może być ciągłe i powodować uszkodzenie stawów, jeśli nie jest leczone.
Najczęstsze objawy to:
- Ból i sztywność stawów
- Obrzęk palców rąk i nóg
- Zmiany skórne
- Deformacja paznokci
- Ból pleców
Stwardnienie rozsiane
Stwardnienie rozsiane (SM) jest zapalną chorobą demielinizacyjną ośrodkowego układu nerwowego i może wpływać na mózg, nerwy wzrokowe i rdzeń kręgowy. Ten stan uszkadza osłonkę mielinową, materiał, który otacza i chroni komórki nerwowe. To uszkodzenie spowalnia lub blokuje wiadomości między mózgiem a ciałem.
Chociaż nie jest dziedziczony, osoby z historią rodzinną tego schorzenia są bardziej podatne na tę chorobę. Pierwsze oznaki SM pojawiają się często między 20 a 40 rokiem życia. Stwardnienie rozsiane dotyka częściej kobiety niż mężczyzn.
Objawy SM często obejmują:
- Problemy ze wzrokiem, takie jak niewyraźne lub podwójne widzenie lub zapalenie nerwu wzrokowego, które powoduje ból podczas ruchu oczu i szybką utratę wzroku
- Osłabienie mięśni, często rąk i nóg oraz sztywność mięśni, której towarzyszą bolesne skurcze mięśni
- Mrowienie, drętwienie lub ból rąk, nóg, tułowia lub twarzy
- Niezdarność, szczególnie trudności w utrzymaniu równowagi podczas chodzenia
- Problemy z kontrolą pęcherza
- Okresowe lub bardziej stałe zawroty głowy
Toczeń rumieniowaty układowy
Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) lub toczeń może wpływać na każdy narząd ciała i obejmować szerokie spektrum ciężkości. Może powodować łagodne objawy, takie jak wysypka skórna lub poważne komplikacje życiowe, takie jak problemy z sercem. Zwykle występuje w rodzinach i dotyka więcej mężczyzn niż kobiet. Może być również wywoływany przez leki, wirusy, urazy lub promienie ultrafioletowe ze słońca.
Najczęstsze objawy tocznia to:
- Poważne zmęczenie
- Ból i obrzęk stawów
- Bóle głowy
- Motylowa wysypka na policzkach i nosie
- Wypadanie włosów
- Niedokrwistość
- Problemy z krzepnięciem krwi
- Zjawisko Raynauda
Zapalna choroba jelit
Nieswoiste zapalenia jelit (IBD) to grupa schorzeń powodujących przewlekłe zapalenie przewodu pokarmowego. Dwie z najczęstszych postaci IBD to choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Około 1,5 miliona osób w Stanach Zjednoczonych cierpi na chorobę Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Choroba Leśniowskiego-Crohna to choroba, w której jelita ulega zapaleniu i owrzodzeniu (zaznaczając się wrzodami). Choroba Leśniowskiego-Crohna zwykle dotyka dolną część jelita cienkiego, ale może wystąpić w dowolnej części jelita grubego lub cienkiego, żołądek, przełyk, a nawet usta. Najczęściej występuje w wieku od 15 do 30 lat.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest przewlekłą chorobą zapalną, która atakuje wyściółkę jelita grubego (okrężnicy) i odbytnicy. Osoby z tą chorobą mają małe wrzody i małe ropnie w okrężnicy i odbytnicy, które co jakiś czas zaostrzają się i powodują krwawe stolce i biegunka.
Często objawy obejmują:
- Ból brzucha
- Zmęczenie
- Kurcze
- Trwała biegunka
- Krwawe stolce
- Brak apetytu
- Utrata masy ciała
- Niedokrwistość
Choroba Addisona
Choroba Addisona, znana również jako niewydolność nadnerczy, wpływa na czynność nadnerczy, które są małymi gruczołami wytwarzającymi hormony zlokalizowanymi w górnej części każdej nerki. Jest to rzadkie zaburzenie, które powoduje, że organizm nie produkują wystarczającej ilości niektórych hormonów. Choroba Addisona dotyka 1 na 100 000 osób i dotyka w równym stopniu mężczyzn i kobiety. Występuje w rodzinie, a ludzie po raz pierwszy zauważają objawy między 30 a 50 rokiem życia. Diagnoza jest często opóźniona, ponieważ jest to rzadka choroba, a objawy są niespecyficzne i mogą pojawiać się i znikać.
Niektóre z objawów obejmują:
- Ból brzucha
- Nieprawidłowe miesiączki
- Pragnienie słonego jedzenia
- Odwodnienie
- Depresja
- Biegunka
- Drażliwość
- Zawroty głowy lub zawroty głowy podczas wstawania
- Utrata apetytu
- Niski poziom glukozy we krwi
- Niskie ciśnienie krwi
- Słabe mięśnie
- Nudności
- Plamy ciemnej skóry, szczególnie wokół blizn, fałdów skóry i stawów
- Wrażliwość na zimno
- Niewyjaśniona utrata wagi
- Wymioty
- Pogarszające się zmęczenie (skrajne zmęczenie)
Choroba Gravesa-Basedowa
Choroba Gravesa-Basedowa to choroba autoimmunologiczna, która powoduje nadczynność lub nadczynność tarczycy. Stan ten powoduje, że układ odpornościowy atakuje tarczycę i wytwarza więcej hormonów tarczycy, niż potrzebuje organizm. Nadmiar hormonów tarczycy może powodować różne oznaki i objawy. Choroba Gravesa-Basedowa dotyka około 1 na 200 osób. Kobiety mają większe szanse na rozwój choroby. Jest to główna przyczyna nadczynności tarczycy w Stanach Zjednoczonych.
Stan może wywoływać wiele objawów, w tym:
- Utrata masy ciała
- Palpitacje serca
- Zmęczenie
- Słabe mięśnie
- Podniecenie
- Drażliwość
- Bezsenność
- Zwiększona potliwość / nietolerancja na ciepło
- Uścisk dłoni
- Biegunka lub częste wypróżnienia
- Zwiększony apetyt (czasami zamiast tego spadek)
- Rzednące włosy
- Duszność
- Problemy z płodnością
- Zmiany cyklu miesiączkowego
- Zawroty głowy
- Nadciśnienie (wysokie ciśnienie krwi)
Zespół Sjogrena
Zespół Sjögrena uszkadza ślinę i gruczoły łzowe, a osoby z tą chorobą często skarżą się na suchość w ustach i suchość oczu. Może również wpływać na stawy, nos, skórę i inne części ciała, które potrzebują wilgoci, w tym na płuca, nerki, naczynia krwionośne, narządy trawienne i nerwy. Większość pacjentek, u których zdiagnozowano zespół Sjögrena, to kobiety w wieku 40 lat lub starsze. Szacuje się, że zespół Sjögrena ma od 400 000 do 3,1 miliona dorosłych, który czasami wiąże się z reumatoidalnym zapaleniem stawów i toczniem.
Choroba Hashimoto
Choroba Hashimoto jest stanem powodującym niedoczynność tarczycy lub niedoczynność tarczycy i występuje co najmniej osiem razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. W tej chorobie układ odpornościowy atakuje tarczycę, uszkadzając ją, więc nie może wytworzyć wystarczającej ilości hormonów tarczycy. Choroba Hashimoto jest powszechna i dotyka około pięciu na 100 osób w Stanach Zjednoczonych. Zwykle występuje między 30 a 50 rokiem życia i zwykle występuje w rodzinach. Osoby z innymi chorobami autoimmunologicznymi są również bardziej narażone na ten stan.
Najczęstsze objawy to:
- Zmęczenie
- Nagły przyrost masy ciała
- Ból stawów i mięśni
- Rzednące włosy
- Nieregularne miesiączki
- Nagły przyrost masy ciała
- Depresja
- Problemy z pamięcią
Nietolerancja glutenu
Celiakia to choroba autoimmunologiczna, w której spożycie glutenu prowadzi do uszkodzenia jelita cienkiego przez układ odpornościowy i często wpływa na wchłanianie składników odżywczych. Szacuje się, że dotyka 1 na 100 osób na całym świecie. Celiakia występuje w rodzinach, a osoby z krewnymi pierwszego stopnia z celiakią (rodzic, dziecko, rodzeństwo) są narażone na ryzyko 1 na 10 rozwoju tego stanu. Może się rozwinąć w każdym wieku.
Częste objawy to:
- Problemy trawienne
- Biegunka
- Ból brzucha
- Nudności
- Utrata masy ciała
- Zaparcie
- Zmęczenie
- Niewyjaśniona anemia
- Problemy mięśniowo-szkieletowe
- Pęcherzowa wysypka skórna
Czynniki chorób autoimmunologicznych
Wiele czynników może prowadzić do chorób autoimmunologicznych: dziedziczność, genetyka i czynniki środowiskowe. Jednak te warunki są powszechne u kobiet. Jednak wśród naukowców nie ma zgody, dlaczego kobiety są bardziej narażone.
Choroby autoimmunologiczne mogą być również przejściowe i wywoływane z różnych powodów. Powszechne infekcje, w tym grypa i mononukleoza, mogą osłabiać układ odpornościowy.
Dlaczego choroby autoimmunologiczne częściej występują u kobietTesty diagnostyczne
Rozpoznanie choroby autoimmunologicznej może być trudne. Początkowe objawy są zwykle niejasne lub pojawiają się i znikają. Pacjenci mają również różne skłonności do zapadania na choroby autoimmunologiczne.
Lekarz zbada historię pacjenta, choroby występujące w rodzinie i przeprowadzi badanie fizykalne. Jeśli pojawią się oznaki choroby autoimmunologicznej, lekarz poprosi o więcej badań. Niektóre standardowe testy laboratoryjne wykrywające chorobę autoimmunologiczną obejmują pełną morfologię krwi (CBC), przeciwciała przeciwjądrowe (ANA) i czynnik reumatoidalny.
Badanie krwi na czynnik reumatoidalny: co wykrywa?Nie jest łatwo zdiagnozować chorobę autoimmunologiczną. Dlatego ważne jest, aby zwracać uwagę na swoje ciało i wszelkie nowe objawy, nawet jeśli nie są trwałe lub wydają się nieszkodliwe, jak wysypka skórna. Skontaktuj się z lekarzem, jeśli wystąpią jakiekolwiek nowe objawy.
Słowo od Verywell
Droga do zdiagnozowania choroby autoimmunologicznej może być długa i stresująca. Objawy chorób autoimmunologicznych są często nieswoiste i okresowe. Dlatego ważne jest, aby poinformować lekarza o wszelkich nowych objawach, których doświadczasz. Nawet coś, co wydaje się nieszkodliwe, jak wysypka skórna, może być przejawem choroby autoimmunologicznej.
Chociaż tego stanu nie można wyleczyć, istnieją leki, które mogą pomóc złagodzić objawy i spowolnić postęp chorób autoimmunologicznych. Wczesne leczenie na ogół prowadzi do lepszych wyników.
