Niedodma to termin medyczny używany do opisania całkowitego lub częściowego zapadnięcia się płuca. Czasami określa się to jako „zapadnięte płuco”, chociaż termin ten można również zastosować do stanu zwanego odma opłucnowa.
Kiedy pojawia się niedodma, świeże powietrze nie jest w stanie dotrzeć do maleńkich struktur płuc zwanych pęcherzykami płucnymi, w których następuje wymiana tlenu i dwutlenku węgla. Skutkuje to obniżeniem poziomu tlenu dostarczanego do narządów i tkanek organizmu (niedotlenienie).
Niedodma może być ostra, pojawiająca się nagle w ciągu kilku minut lub przewlekła, rozwijająca się w ciągu dni lub tygodni. Istnieją cztery główne przyczyny niedodmy, która z kolei może być spowodowana wieloma różnymi schorzeniami, od raka płuc po powiększenie serca.
Ilustracja: Joshua Seong. © Verywell, 2018.
Objawy niedodmy
Niedodma często ma niewiele objawów, jeśli rozwija się powoli lub obejmuje tylko niewielką część płuc. I odwrotnie, jeśli stan rozwija się szybko lub wpływa na większą część wstrząsu, objawy mogą być dramatyczne, a nawet prowadzić do wstrząsu. Niedodma występuje zwykle jednostronnie, czyli w jednym płucu lub w drugim.
Typowe objawy to:
- Duszność (duszność)
- Świszczący oddech
- Szybki, płytki oddech
- Uporczywy, kaszel kaszel
- Ostry ból w klatce piersiowej, który nasila się przy głębokim oddechu, zwykle po jednej stronie klatki piersiowej
W miarę postępu choroby objawy mogą się pogłębiać, ponieważ poziom nasycenia krwi tlenem zaczyna się zmniejszać. Może to prowadzić do nagłego, poważnego spadku ciśnienia krwi, szybkiego tętna (tachykardii) i wstrząsu.
Kiedy szukać pomocy w nagłych wypadkach
Zadzwoń pod numer 911 lub poszukaj pomocy w nagłych wypadkach, jeśli trudnościom w oddychaniu towarzyszy silny ból w klatce piersiowej, przyspieszone bicie serca, przyspieszony oddech, wilgotna skóra, zawroty głowy lub sinica (niebieskawy kolor skóry, szczególnie warg, klatki piersiowej i języka).
Przyczyny
Istnieją cztery główne przyczyny niedodmy: hipowentylacja, niedrożność dróg oddechowych, ucisk dróg oddechowych i zrosty. Zrozumienie tych mechanizmów ułatwia nieco zrozumienie niektórych typowych schorzeń, które mogą powodować ten stan.
Hipowentylacja
Hipowentylacja lub nienormalnie powolne oddychanie jest częste podczas operacji, szczególnie w przypadku znieczulenia ogólnego lub gdy osoba jest umieszczana na respiratorze. Samo płytkie oddychanie zapobiega przedostawaniu się powietrza do pęcherzyków płucnych, powodując opróżnianie i zapadanie się worków powietrznych. Hipowentylacja jest najczęstszą przyczyną niedodmy, zwłaszcza po operacji klatki piersiowej.
Niedrożność dróg oddechowych
Niedrożność dróg oddechowych może być spowodowana, gdy coś blokuje przejście albo wewnątrz płuc (np. Czop śluzowy lub obcy przedmiot), albo na zewnątrz płuc (jak guz, który uciska drogi oddechowe i powoduje niedrożność). Rak oskrzelowo-pęcherzykowy jest jednym z rodzajów raka (obecnie przemianowanym na podtyp gruczolakoraka płuca), o którym wiadomo, że powoduje nowotwory w pęcherzykach płucnych i pasmach pokrewnych.
Ucisk dróg oddechowych
Ucisk dróg oddechowych jest często spowodowany gromadzeniem się płynu w przestrzeni otaczającej płuca (wysięk opłucnowy). Może być również wynikiem powiększenia serca, tętniaka, guza, powiększenia węzłów chłonnych lub nagromadzenia płynów w jamie brzusznej (wodobrzusze).
Zrosty
Zrosty to nieprawidłowy stan, w którym tkanki zaczynają się sklejać. Zwykle tkanki i narządy wewnętrzne mają śliskie powierzchnie, więc mogą się łatwo przesuwać, gdy ciało się porusza.
Inne czynniki
Inne czynniki przyczyniające się do niedodmy to otyłość, palenie tytoniu, długotrwały odpoczynek w łóżku / unieruchomienie, złamania żeber (co może skutkować spłyceniem oddechu), narkotyki lub środki uspokajające (które mogą spowolnić oddychanie) oraz zespół zaburzeń oddychania (RDS) u noworodków.
Diagnoza
Jeśli twój lekarz podejrzewa, że masz niedodmę, wykona badanie fizyczne, stukając (uderzając) w klatkę piersiową, aby nasłuchiwać dźwięków ostrzegawczych. W przypadku częściowego lub całkowitego zapaści płuc odgłosy oddechowe mogą być ciche lub zauważalnie nieobecne.
Następnie lekarz zleci szereg badań, które mogą obejmować:
- RTG klatki piersiowej, które może wykazać, że tchawica i serce zmieniły pozycję
- Tomografia komputerowa (tomografia komputerowa) w celu znalezienia wizualnych dowodów niedrożności
- Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI), wykorzystujące fale magnetyczne do tworzenia obrazów
- Bronchoskopia, elastyczny zakres wprowadzany do tchawicy w celu obejrzenia płuc, które mogą ujawnić guz lub ciało obce w drogach oddechowych, które doprowadziło do zapaści
- Gazometria (oksymetria) w celu oceny poziomu niedoboru tlenu
- Pozytonowa tomografia emisyjna (skan PET), która może wykryć hiperaktywny metabolizm komórek, który może wystąpić w przypadku raka
Leczenie
Leczenie niedodmy zależy od przyczyny i ma na celu ponowne rozszerzenie płuca do jego normalnej wielkości. Podejścia mogą się różnić. Jeśli przyczyną zapaści jest guz, może być zaangażowany zabieg chirurgiczny.
W przypadku niewielkich stopni niedodmy stwierdzanych podczas aktywnego leczenia infekcji lub guza, lekarze mogą po prostu obserwować obszar niedodmy, aby sprawdzić, czy ustępuje po odpowiednim leczeniu podstawowego problemu. W tym przypadku ćwiczenia oddechowe, uderzenia w klatkę piersiową lub drenaż postawy może przyspieszyć poprawę i złagodzić niektóre objawy.
W przypadku wysięku opłucnowego może być konieczny drenaż jamy opłucnej. W przypadku niedrożności wewnętrznych bronchoskopię można zastosować w celu usunięcia ciała obcego, a leki rozszerzające oskrzela mogą pomóc w udrożnieniu dróg oddechowych. W większości przypadków konieczne będzie połączenie podejść terapeutycznych.
Gdy objawy są wyraźne, można zastosować dodatnie ciśnienie końcowowydechowe (PEEP) .Jest to zabieg, w którym mieszanina tlenu jest podawana rurką dotchawiczą, zapobiegając całkowitemu zapadnięciu się płuc podczas wydechu. Jeśli objawy są ciężkie, może być potrzebna intubacja i wentylacja (umieszczenie osoby na respiratorze), aż stan podstawowy zostanie całkowicie opanowany.
Kiedy niedodma jest przewlekła, ponowne rozszerzenie płuc może być często trudne. Wskazane może być usunięcie uszkodzonej części płuca (poprzez lobektomię lub resekcję odcinkową).
Komplikacje
Powikłania mogą wystąpić, gdy bakterie zostaną uwięzione w obszarze zapaści. Może to prowadzić do rozwoju infekcji, w tym zapalenia płuc i posocznicy. Czasami może również wystąpić rozstrzenie oskrzeli, nieprawidłowe poszerzenie dróg oddechowych, które powoduje gromadzenie się płynu w płucach. Kiedy te czynniki wpływają na dużą część płuc, może dojść do niewydolności oddechowej.
Zapobieganie
Chirurgia klatki piersiowej pozostaje dominującą przyczyną niedodmy. Aby zapobiec wystąpieniu tego zjawiska po zabiegu chirurgicznym, lekarze zazwyczaj zalecają przede wszystkim rzucenie palenia.
Po zabiegu są cztery rzeczy, które należy zrobić, aby płuca były w pełni napompowane:
- Skorzystaj ze spirometru motywacyjnego, prostego urządzenia medycznego, które pomoże utrzymać płuca w zdrowiu. Jest to najczęściej używane urządzenie, które zapobiega niedodmy.
- Wykonuj ćwiczenia głębokiego oddechu, koncentrując się na długich wdechach i kontrolowanych wydechach. Jeśli oddychanie jest szczególnie niewygodne, można również przepisać leki przeciwbólowe.
- Staraj się kaszleć, aby usunąć śluz lub plwocinę z płuc.
- Zmień pozycję, siadaj lub poruszaj się tak często, jak pozwala na to lekarz.
-count.jpg)
