Schizofrenia to przewlekłe zaburzenie psychotyczne, które wpływa na sposób myślenia, czucia i zachowania człowieka. Paranoja jest jednym z najczęściej zgłaszanych objawów wśród osób, u których zdiagnozowano schizofrenię. Według niektórych badań prawie 50% osób szukających pomocy z powodu zaburzeń psychotycznych ma paranoję.
Jonathan Knowles / Getty Images
Jednak nie u każdego, u którego zdiagnozowano schizofrenię, objawem będzie paranoja. Osoby ze schizofrenią mogą doświadczać wielu objawów i nie u każdego z nich są takie same.
Być może słyszałeś o „schizofrenii paranoidalnej”, ale nie jest ona już klasyfikowana jako podtyp schizofrenii. Dzieje się tak, ponieważ Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA) ustaliło, że klasyfikacja schizofrenii na różne podtypy nie była pomocna w diagnozowaniu zaburzenia.
Objawy i oznaki
Objawy schizofrenii zwykle zaczynają się rozwijać w młodym wieku dorosłym, między późnym okresem dojrzewania, około 16 a wczesnym 30. rokiem życia. Zwykle pojawia się nieco wcześniej u samców niż u samic. Szacuje się, że na całym świecie około 20 milionów ludzi żyje ze schizofrenią, około 0,25%.
Schizofrenia jest chorobą postępującą, co oznacza, że bez leczenia jej objawy z czasem będą się nasilać. Wczesne rozpoznanie i leczenie schizofrenii zwiększa szansę na pomyślne wyzdrowienie.
Objawy schizofrenii są szeroko podzielone na objawy pozytywne, objawy negatywne lub objawy poznawcze. Paranoja - określana również jako urojenia paranoiczne - należy do grupy zwanych objawami pozytywnymi.
Pozytywne objawy
Objawy te - czasami nazywane objawami psychotycznymi - charakteryzują się zmienioną percepcją, w tym zmianami widzenia, słuchu, węchu i smaku.
Nie nazywa się ich pozytywnymi, ponieważ są „dobre”, ale dlatego, że są objawami, których osoba bez schizofrenii nie mogłaby doświadczyć.
Do pozytywnych objawów należą:
- Złudzenia: Są to mocno zakorzenione przekonania, które nie są poparte obiektywnymi faktami, w tym paranoją, ale także innymi złudzeniami, takimi jak przekonanie, że telewizja, radio lub internet nadają wiadomości, na które należy odpowiedzieć.
- Halucynacje: są to doświadczenia rzeczy, które nie są rzeczywiste. Na przykład widzenie lub słyszenie rzeczy, takich jak głosy, których nie ma.
- Zdezorganizowane myśli i mowa: są to sposoby myślenia o mówieniu, które wydają się dziwne lub nielogiczne.
Paranoja charakteryzuje się obecnością prześladowczych przekonań, takich jak przekonanie, że inni chcą ich dopaść, oraz poczucie, że są oni zagrożeni. Osoba z paranoicznymi urojeniami może obawiać się, że inni knują szkodzić im lub kontrolować ich lub że inni mogą czytać w ich myślach.
Paranoja jest silnie związana z niską samooceną, wysokim poziomem depresji i lęku oraz założeniem, że przyczyny negatywnych wydarzeń będą wszechobecne i trwałe.
Wiąże się również z zaburzeniami funkcji poznawczych, w tym z tendencją do wyciągania pochopnych wniosków i trudnościami ze zrozumieniem stanów psychicznych innych. Na przykład osoby ze schizofrenią, które doświadczają paranoi, mają tendencję do niedokładnego identyfikowania neutralnych wyrazów twarzy jako złości.
Schizofrenię zazwyczaj rozpoznaje się podczas pierwszego ciężkiego epizodu, kiedy dana osoba po raz pierwszy wykazuje pozytywne objawy, takie jak paranoja, urojenia i halucynacje. Nazywa się to również epizodem psychozy.
Negatywne objawy
Objawy te charakteryzują się wycofaniem społecznym oraz trudnościami w normalnym funkcjonowaniu i okazywaniu emocji. Nazywa się je negatywnymi, ponieważ odnoszą się do braku normalnych reakcji emocjonalnych lub procesów myślowych, a nie dlatego, że są „złymi” objawami.
Objawy negatywne zazwyczaj obejmują:
- Zmniejszone zainteresowanie lub motywacja do tworzenia bliskich relacji z innymi.
- Zmniejszona zdolność do odczuwania przyjemnych emocji
- Zmniejszenie ekspresji emocji, w tym brak mimiki, takiej jak uśmiechy, zmarszczki brwi lub mówienie płaskim głosem.
Objawy poznawcze
Prawie wszyscy pacjenci ze schizofrenią wykazują pewne deficyty poznawcze, co oznacza, że doświadczają wyzwań w sposobie myślenia i rozumienia otaczającego ich świata.Na przykład osoba doświadczająca objawów poznawczych może mieć trudności z przetwarzaniem informacji lub zwracaniem uwagi.
Objawy poznawcze nie są wykorzystywane do diagnozowania schizofrenii w taki sam sposób, jak objawy negatywne i pozytywne. Jednak są one podstawowymi cechami tego zaburzenia i są zazwyczaj najwcześniejszymi objawami schizofrenii, często poprzedzającymi początek pierwszego ciężkiego epizodu.
Przyczyny
Nie wiadomo dokładnie, co powoduje schizofrenię, ale z ryzykiem rozwoju choroby wiąże się szereg czynników. Należą do nich:
- Genetyka: Schizofrenia może występować w rodzinach. Nie oznacza to, że jeśli jeden członek rodziny ma schizofrenię, inni też.
- Środowisko: Czynniki, które mogą zwiększać ryzyko schizofrenii, obejmują życie w ubóstwie, stresujące otoczenie oraz narażenie na wirusy lub problemy żywieniowe przed urodzeniem.
- Struktura i funkcja mózgu: Uważa się, że różnice w budowie mózgu i jego działaniu mogą przyczyniać się do rozwoju schizofrenii.
Niektóre czynniki mogą wywołać schizofrenię i jej objawy, takie jak paranoja, u osób już zagrożonych. Czynniki te nie powodują schizofrenii, ale mogą wywołać ciężki epizod.
Stres psychiczny wynikający z trudnych doświadczeń jest uważany za wyzwalacz schizofrenii. Te doświadczenia obejmują przemoc (fizyczną, seksualną lub emocjonalną), żałobę i koniec poważnego związku. Dla osób z paranoicznymi urojeniami wejście w zatłoczone miejsca, takie jak ruchliwe ulice, może również wywołać paranoiczne myśli.
Wiadomo, że niektóre leki, choć nie powodują bezpośrednio schizofrenii, mogą zwiększać ryzyko rozwoju zaburzenia lub podobnych schorzeń. Wykazano, że narkotyki, takie jak kokaina i amfetamina, prowadzą do psychozy i mogą powodować nawrót u osób wracających do zdrowia po wcześniejszym epizodzie.
Diagnoza
Diagnoza schizofrenii zostanie postawiona klinicznie przez lekarza psychiatrycznego przy użyciu „Diagnostycznego i statystycznego podręcznika zaburzeń psychicznych” (DSM – 5).
Według DSM-5 rozpoznanie schizofrenii wymaga, aby przez znaczną część czasu w okresie jednego miesiąca pojawiały się dwa lub więcej z następujących objawów. Przynajmniej jeden z objawów musi należeć do pierwszych trzech - urojenia, halucynacje lub zdezorganizowana mowa.
Objawy to:
- Urojenia
- Halucynacje
- Mowa zdezorganizowana (np. Jeśli ktoś często wyłamuje się ze swojego toku myślenia lub jest niespójny)
- Rażąco zdezorganizowane lub katatoniczne zachowanie
- Zmniejszona ekspresja emocjonalna lub awolicja, zwane również objawami negatywnymi
Oprócz znacznej części czasu, w którym dwa lub więcej objawów występują w okresie jednego miesiąca, objawy muszą również utrzymywać się przez co najmniej sześć miesięcy. DSM-5 wymaga również znaczących problemów z funkcjonowaniem w takich obszarach, jak dbanie o siebie, relacje i / lub w pracy.
Diagnoza schizofrenii zostanie postawiona tylko wtedy, gdy zostanie ustalone, że objawy nie są spowodowane skutkami nadużywania substancji, leków lub są spowodowane innym stanem chorobowym.
Leczenie
Dostępne są skuteczne metody leczenia schizofrenii, a skuteczne leczenie będzie prawdopodobnie wiązało się z kombinacją różnych podejść w perspektywie długoterminowej.
Ponieważ dokładna przyczyna schizofrenii nie jest w pełni poznana, obecne terapie koncentrują się na opanowaniu objawów i pomocy w codziennym życiu. Zabiegi obejmują:
- Leki przeciwpsychotyczne: mogą pomóc zmniejszyć intensywność i częstotliwość objawów pozytywnych, w tym urojenia paranoidalne.
- Leczenie psychospołeczne: zabiegi takie jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT), trening umiejętności behawioralnych i interwencje w zakresie remediacji poznawczej mogą pomóc w rozwiązaniu negatywnych i poznawczych objawów, które nie ustępują po zastosowaniu leków przeciwpsychotycznych.
Czasami znalezienie odpowiedniego leku przeciwpsychotycznego może zająć trochę czasu. Twój lekarz pomoże Ci znaleźć odpowiedni lek przeciwpsychotyczny i plan leczenia.
Leki przeciwpsychotyczne mogą powodować działania niepożądane, dlatego należy porozmawiać z lekarzem, jeśli wystąpią jakiekolwiek skutki uboczne ich stosowania. Nie należy przerywać przyjmowania leków przeciwpsychotycznych bez uprzedniej konsultacji z lekarzem.
Istnieje coraz więcej dowodów na to, że interwencje, takie jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT), ukierunkowane na czynniki, które mogą pogorszyć paranoiczne urojenia, takie jak negatywna atmosfera rodzinna, również mogą być w stanie złagodzić ten objaw.
Niektóre czynniki mogą negatywnie wpłynąć na powrót do zdrowia. Należą do nich zaburzenia związane z używaniem narkotyków, takie jak uzależnienie od narkotyków lub alkoholu. Dla osób dotkniętych chorobą ważny jest plan obejmujący leczenie zaburzeń związanych z nadużywaniem substancji odurzających.
Jeśli Ty lub ktoś, kogo kochasz, jesteście narażeni na ryzyko samookaleczenia lub krzywdy innych, należy natychmiast uzyskać pomoc. Zadzwoń pod numer 911 po pogotowie lub udaj się do najbliższej izby przyjęć.
Korona
Doświadczanie paranoicznych urojeń i życie ze schizofrenią może być bardzo trudne i możesz mieć trudności z uzyskaniem wsparcia. Osoby doświadczające paranoicznych urojeń mogą wierzyć, że członkowie rodziny lub przyjaciele próbują ich skrzywdzić, dlatego trudno im ufać innym i utrzymywać relacje.
Pamiętaj, że dzięki kompleksowemu planowi leczenia można opanować objawy, w tym trudne, takie jak paranoja.
Samoopieka może wspierać Twój plan leczenia i pomóc zmniejszyć lęk, depresję i zmęczenie. Może to pomóc w zapewnieniu lepszej jakości życia oraz większej aktywności i niezależności.
Samoopieka obejmuje:
- Zdrowa dieta
- Ćwicz regularnie
- Wystarczającej ilości snu
- Skutecznie radzi sobie z drobnymi chorobami i dolegliwościami
Wspieranie ukochanej osoby
Trudno jest wiedzieć, jak wspierać ukochaną osobę ze schizofrenią, która doświadcza paranoicznych urojeń. Jeśli Twoja ukochana osoba doświadcza tego objawu, może to być przerażające lub dezorientujące, a pomoc jej może być trudna, zwłaszcza jeśli uważa, że inni próbują jej skrzywdzić lub są bardzo wycofani.
Ważne jest, aby zrozumieć, że schizofrenia jest chorobą biologiczną i że długoterminowy plan leczenia jest niezbędny do pomyślnego wyzdrowienia. Pamiętaj, że urojenia paranoiczne będą wydawać się bardzo realne dla tych, którzy ich doświadczają.
Możesz wspierać ukochaną osobę, zachęcając ją do pozostania na leczeniu, co powinno pomóc jej w radzeniu sobie z objawami i wyzdrowieniu wystarczającym do prowadzenia szczęśliwego i zdrowego życia.
Programy edukacyjne i grupy wsparcia mogą pomóc w zrozumieniu pozytywnych objawów, takich jak paranoja. Programy te mogą zwiększyć twoją zdolność radzenia sobie z chorobą ukochanej osoby i wzmocnić twoją zdolność do skutecznej pomocy.
National Institute of Mental Health posiada informacje na temat usług rodzinnych.
