Anatomia nerwu błędnego

Nerw błędny jest najdłuższym nerwem autonomicznego układu nerwowego i jest jednym z najważniejszych nerwów w organizmie. Nerw błędny pomaga regulować wiele krytycznych aspektów fizjologii człowieka, w tym tętno, ciśnienie krwi, pocenie się, trawienie, a nawet mówienie. Z tego powodu medycyna od dawna szukała sposobów modulowania funkcji nerwu błędnego.

Anatomia nerwu błędnego

Nerw błędny (znany również jako 10. nerw czaszkowy lub CN X) to bardzo długi nerw, który pochodzi z pnia mózgu i rozciąga się w dół przez szyję, klatkę piersiową i brzuch. Przenosi zarówno informacje motoryczne, jak i czuciowe oraz zapewnia unerwienie serca, głównych naczyń krwionośnych, dróg oddechowych, płuc, przełyku, żołądka i jelit.

Chociaż w rzeczywistości istnieją dwa nerwy błędne (lewy i prawy), lekarze zwykle określają je razem jako „nerw błędny”.

Nerw błędny pomaga kontrolować kilka mięśni gardła i krtani. Odgrywa ważną rolę w regulacji tętna i utrzymaniu przewodu pokarmowego w dobrej kondycji. Nerwy błędne przenoszą również informacje sensoryczne z narządów wewnętrznych z powrotem do mózgu.

Funkcja nerwu błędnego

Być może największym znaczeniem nerwu błędnego jest to, że jest on głównym nerwem przywspółczulnym organizmu, dostarczającym włókna przywspółczulne do wszystkich głównych narządów głowy, szyi, klatki piersiowej i brzucha. Nerw błędny jest odpowiedzialny za odruch wymiotny (i odruch kaszlowy podczas stymulacji przewodu słuchowego), spowolnienie akcji serca, kontrolę pocenia się, regulację ciśnienia krwi, stymulację perystaltyki przewodu pokarmowego i kontrolę napięcia naczyń.

Odruch wazowagalny

Nagła stymulacja nerwu błędnego może wywołać tak zwany „odruch wazowagalny”, na który składa się nagły spadek ciśnienia krwi i spowolnienie akcji serca. Odruch ten może być wywołany chorobą przewodu pokarmowego lub w odpowiedzi na ból, strach. lub nagły stres. Niektórzy ludzie są szczególnie podatni na odruch wazowagalny, a ich ciśnienie krwi i zmiany tętna mogą powodować utratę przytomności - stan zwany „omdleniem wazowagalnym”.

Nadmierną aktywację nerwu błędnego obserwuje się również w niektórych stanach chorobowych, zwłaszcza w dysautonomiach.

Stymulacja nerwu błędnego może mieć działanie terapeutyczne (takie jak zatrzymanie epizodów częstoskurczu nadkomorowego (SVT) lub czkawka) i może pomóc lekarzom w diagnozowaniu niektórych rodzajów szmerów serca. Stymulację nerwu błędnego można osiągnąć dość łatwo, stosując manewr Valsalvy.

Nerw błędny i serce

Prawy nerw błędny zaopatruje węzeł zatokowy, a jego stymulacja może powodować bradykardię zatokową. Lewy nerw błędny zaopatruje węzeł pk, a jego stymulacja może wywołać postać bloku serca. Manewr Valsalvy może zakończyć wiele rodzajów SVT poprzez wytworzenie przejściowego bloku serca.

Nerw błędny w terapii medycznej

Ponieważ nerw błędny pełni tak wiele ważnych funkcji, medycyna od dziesięcioleci interesowała się pomysłem zastosowania stymulacji nerwu błędnego lub blokowania nerwu błędnego w terapii medycznej.

Przez dziesięciolecia zabieg wagotomii (przecięcie nerwu błędnego) był podstawą terapii choroby wrzodowej, ponieważ był to sposób na zmniejszenie ilości kwasu peptydowego wytwarzanego przez żołądek. Jednak wagotomia miała kilka negatywnych skutków, a wraz z dostępnością bardziej skutecznego leczenia stała się znacznie rzadziej stosowana.

Obecnie istnieje duże zainteresowanie wykorzystaniem stymulatorów elektronicznych (zasadniczo zmodyfikowanych rozruszników serca) do przewlekłej stymulacji nerwu błędnego w celu leczenia różnych problemów zdrowotnych. Takie urządzenia (określane ogólnie jako urządzenia stymulujące nerw błędny lub urządzenia VNS) są z powodzeniem stosowane w leczeniu osób z ciężką padaczką oporną na farmakoterapię. Terapia VNS jest również czasami stosowana w leczeniu opornej depresji.

Ponieważ gdy masz młotek, wszystko wygląda jak gwóźdź, firmy produkujące urządzenia VNS badają ich zastosowanie w kilku innych stanach, w tym w nadciśnieniu, migrenie, szumie w uszach, fibromialgii i utracie wagi.

Takie zastosowania VNS są rzeczywiście obiecujące. Jednak prawdziwy potencjał VNS pojawi się, gdy szum zostanie zastąpiony solidnymi dowodami klinicznymi.